Neredeyse her çocuk oyun oynamayı sever. Bu oyunlar geçmişte sokaklarda gazoz kapaklarıyla, bilyelerle ve bazen de öbür hiçbir şeye gerek duymaksızın oynanabilirken, bugün alterantifler ortasında oyun konsolları, tabletler, bilgisayarlar da katılmış durumda. Bir de çocuklarla birlikte oynanabilecek kutu oyunları var doğal ki.
Kutu oyunlarının bir kısmı sırf cümbüş gayeli olsa da, birtakım oyunlar hem çocukları eğlendirmeyi hem de bir şeyler öğrenmelerini sağlamayı mümkün kılıyor. Hazır okullar yeni açılmışken, genç dimağların bilime olan ilgisini canlandırmak için tercih edilebilecek, bilişsel, toplumsal ve psikomotor marifetleri geliştirici oyunlardan bir liste oluşturduk.
Listemizde yer alan oyunlar şu biçimde:
Neredeyse tüm okullarda olan “Satranç”
Ülkemizdeki tahminen de en tanınan strateji ve zeka oyunu olan satranç, 8×8’lik bir oyun alanında, her iki tarafın da farklı özellikteki 16 taşını kullanarak rakibinin şahını devirmeye çalıştığı bir oyundur. Satranç oynamak çocukların planlama yapma, çoklu düşünme, tahlil yapma, farklı alternatifleri görme, dikkat, konsantrasyon, disiplin, gelişmiş bilişsel marifetler üzere açılardan gelişimini sağlar.
Türk kültüründen gelen “Mangala”
12 kuyu, 2 hazine ve 48 taşla oynanan oyunda başlangıçta her kuyuda 4 taş bulunur. Her oyuncu kendi hazinesinde taş biriktirmeye çalışır. Taşlar, alındığı kuyudan itibaren birer birer yandaki kuyulara aktarılır. Son taşı kendi kuyusuna koyabilen oyuncu, bir cins daha oynama hakkı kazanır. Taşlar rakibin kuyusuna kadar gidebilir. O kuyudaki taşları çift yaparsa oyuncu hepsini kendi kuyusuna koyar. Rakibin boş hanesine taş koyan ise hem o kuyudaki hem karşısındaki kuyudaki tüm taşları alır. Taşlarını bitiren rakibin de kalan tüm taşlarını alır. Planlama yapmayı, çoklu düşünebilmeyi, konsantrasyonu ve matematik yeteneğini geliştiren bir oyundur.
Çin’den gelen form yapma oyunu “Tangram”
Pek çok oyun üzere antik Çin’de ortaya çıkan Tangram’da bir kare 7 kesime bölünür. Emel bu kesimlerle biçimler üretebilmektir. Bilhassa görselleştirme hünerleri kazandırmak, formları sınıflandırmak, yer taraf maharetini geliştirmek, matematik marifetini arttırmak üzere tesirleri vardır.
Tangram’ın gelişmiş versiyonuna benzeyen “Tangramino”
Tangram’ın gelişmiş versiyonu diyebileceğimiz bu oyunda ise hedef, çeşitli geometrik yapı blokları ile 2 boyutlu yapılar oluşturmaktır. Bu yapıların farklı karmaşlıklık düzeyleri bulunur. Geometri bilgisini, benzetme yeteneğini, görsel marifetleri geliştiren bir kutu oyunudur.
Becerilerin vakte karşı yarıştırıldığı “Rubiks Race”
Karıştırıcıyı görmeyecek halde karıştırdıktan sonra ortaya koyduğumuz bu oyunda, iki oyuncu karşılıklı olarak önündeki kareleri karıştırıcıdaki sırayla dizmeye çalışır. Evvel tamamlayan kazanır. Süratli düşünmeyi gerektiren, el göz uyumu ve planlama yeteneğini geliştiren bir oyundur.
Üç dakikada öğrenilip üç senede ustalaşılamayan “Abalone”
Oyunun maksadı, rakibin 6 topunu oyun alanından atmayı başarmaktır. Oyunda topları parmağımızla ittirerek ilerlememiz gerekir. Kısa müddette öğrenilebilen oyun, planlama yapma, analitik düşünme çoklu düşünme hünerini geliştirir.
“Bana yedi modül verin dünyayı tahtadan yapayım” diyenlere: Blik Blok
Görev kartında gelen formu yapmak için 7 adet blok kullanılması gereken bu oyunda, biçimleri oluşturmak için farklı yollar bulunmaktadır. Her vazife kartının ardında tahlil yolları da yer alır. Emel ise çocukların hayal gücünü ve planlama yeteneklerini güçlendirmek, görsel maharetlerini arttırmaktır. Doğal ki bloklardan kartlarda olmayan formlar yapmak da mümkün.
Geometrik yayılmacılığı öğreten “Triangle”
2 ila 4 ortasında oyuncuyla oynanabilen oyunda, her oyuncu kendi modüllerini uç uca değecek şekilde oyun alanına yerleştirmeye çalışır. Maksat hem mümkün olduğunca çok modül yerleştirmek hem de rakiplerin hareket alanını kısıtlamaktır. Oyun sonunda en az modül elinde kalan kazanmış olur. Modül sayısı eşitse, üçgen kesim sayısı daha az olan kazanmış olur.
Durup durup oyun tahtasını çevirdiğimiz “Pentago”
Özellikle 8 yaş ve üzeri çocuklar için tavsiye edilen bu oyun, dikkat, konsantrasyon, analitik düşünme, geometrik algılama, görsel zeka becarilerini geliştirmek için birebir. İki kişinin karşılıklı oynadığı oyunda gaye, 5’li sıralar oluşturabilmektir. Oyuncular atılım yaptıktan sonra oyun tahtasının aksi çevrilmesi oyuna ek bir zorluk katmaktadır.
Son ana kadar rekabet sevenlere: Reversi
8×8 bir tahtada oynanan bu oyunda siyah ve beyaz taşlar vardır. Hedef rakibinizin taşlarını kendi renginize çevirmektir. Bu oyunda kazanan, son ana kadar pek muhakkak olmaz. Mantık yürütme ve çoklu düşünme yeteneğini geliştiren bir oyundur.
Denge kurmanın zorluğunu gösteren “Equilibrio”
Çeşitli formlarla oynanan bir öteki yapı oyunu da Equilibrio. Bu oyunda yap bozlarımızı artık dikey olarak yapıp, devrilmelerine mahzur olmaya çalışıyoruz. Formlar karmaşıklaştıkça istikrar sağlamak da zorlaşmaya başlıyor. El mahareti, dikkat ve yaratıcılık gerektiren eğlenceli bir oyundur.
Matematiğin birinci öğrenildiği oyunlardan: Otobüs Durağı
Özellikle küçük çocuklara sayı saymayı, toplama ve çıkarma kavramlarını öğretmek için tercih edilebilecek bir alternatif olan Otobüs Durağı, dört oyuncuya kadar oynanabiliyor. Çarkı çevirip yolcuları toplamaya gittiğimiz bu oyunda maksat ise en çok yolcuyu taşıyabilmek.
Planlama yaparken harita oluşturduğumuz “Carcassonne”
Bu ödüllü oyunda sırayla çektiğimiz kartları stratejik bir şekilde yerleştiriyor, üstlerine koyduğumuz ahşap adamlarımızla puan topluyoruz. En çok puan toplayan oyunu da kazanmış oluyor. Pek çok farklı senaryonun ortaya çıkabildiği bu oyun, her yaşta keyifle oynanabilecek bir strateji oyunu ve çoklu düşünme yeteneğini geliştiriyor.
